“Buffon’s vogels” borden, Parijs

Zeldzame set van acht borden versierd met vogels in een natuurlijk decor naar Buffon’s Natural history encyclopedia. Mooie heldergouden beschilderingen van vlinders en andere geometrische vormen met een cartouche in het midden bovenaan met de naam van de vogel. Uitstekende staat. Een zeldzaamheid op de kunstmarkt.

Afmeting: diameter van de borden: 23cm

Parijs, eind 18e eeuw.

Lit: De graaf van Buffon, Georges-Louis Leclerc is een Franse naturalist, bioloog, wiskundige en schrijver (Montbard 1707-Parijs 1788). Het werk van Buffon is van uitzonderlijk belang vanwege zijn diversiteit, rijkdom, originaliteit en invloed. Zijn monumentale “Histoire naturelle” was, tijdens zijn leven maar ook na zijn dood, een krachtig middel voor de verspreiding van wetenschappelijke kennis.

Het eerste deel van de “Histoire naturelle générale et particulière” verscheen in 1749. Het zou 44 delen omvatten (36 tijdens zijn leven, 8 na zijn dood), waarvan het laatste in 1804 werd gepubliceerd, lang na Buffons dood. In het verlengde van de encyclopedische beweging van de Verlichting is het een monument zonder weerga, en bovendien zonder opvolger, in termen van wetenschappelijke popularisering.

De Histoire naturelle behandelt alle onderwerpen: het ontstaan van het zonnestelsel (volgens Buffon te wijten aan de inslag van een komeet), de vorming van de aarde, de fossilisatie, de oude fauna en flora, voorzichtige toespelingen op de mogelijke evolutie van de levende wereld, vijf delen over mineralen, en vooral de uitvoerige beschrijving van de mens, de zoogdieren en de vogels, gevolgd door de reptielen en de vissen.

Het succes van het werk was onmiddellijk immens. Vóór Buffon was niemand in Frankrijk, buiten de gespecialiseerde kringen, geïnteresseerd in natuurlijke geschiedenis: alleen wiskunde en elektrostatica boeiden het verlichte publiek.

Het boek, dat toegankelijk is voor het grote publiek, geeft een voorliefde aan illustraties: bijna 2000 platen zijn verzameld, met name voor het zoölogische gedeelte. De meeste illustraties zijn van de hand van Jacques de Sève (verzameling viervoeters) en François Martinet (natuurlijke historie van de vogels), en zij beschrijven de anatomie van de dieren met precisie, soms in fantastische decors.

Buffon hechtte zoveel belang aan de popularisering van de wetenschap dat hij zijn receptietoespraak in de Académie française – waar hij in 1753 werd verkozen – niet wijdde aan een lofrede van zijn voorganger, zoals de traditie voorschreef, maar aan een ware apologie van de stijl (Discours sur le style). Daarin betoogt hij dat ideeën en theorieën, vooral op wetenschappelijk gebied, weliswaar een onpersoonlijke achtergrond van denken vormen, maar dat de stijl de eigen aard manifesteert van de intelligentie die ze voortbrengt: “Stijl is de mens zelf”. De Natuurlijke Historie draagt in zijn vorm de stempel van Buffons persoonlijkheid: de pompeuze elegantie van de stijl lijkt vandaag de dag misschien ouderwets, maar het heeft de verdienste dat in het werk een volmaakte helderheid van uitdrukking bewaard is gebleven.

De boeken van Buffon werden in alle kringen gelezen, tenminste tot 1900. (uittreksels van de Larousse encyclopedie)